در این مقاله می خواهیم در مورد فشار خون بالا و تدابیری که در مطب دندانپزشکی برای بیماران مبتلا به فشار خون بالا می اندیشیم بحث کنیم. نخست در مورد بیماری فشار خون بالا و سپس در مورد تدابیر لازم صحبت می کنیم.

فشار خون بالا:

فشارخون:  از دو جز سیستولیک و دیاستولیک تشکیل شده است .

فشار سيستوليك: مربوط به زمان انقباض قلب می باشد.

فشار دیاستوليك: مربوط به زمان استراحت قلب می باشد.

چه فردی فشار خون بالا دارد؟

شخصی که فشار سیستولیک بزرگتر یا مساوی میلی متر جیوه 140 باشد . یا فشار دیاستولیک ان بزرگتر یا مساوی90 میلی متر جیوه باشد.

In adult:

Sustained systolic blood pressure (SBP)>=140 mm Hg

or

Sustained diastolic blood pressure (DBP)>=90 mm Hg

فشار خون خود به رده های مختلفی طبقه بندی می شود :

Stage 1: فشار سیستول بین 140 تا 159 باشد ) خود 140 هم شامل میشود ( یا فشار دیاستول بین 90 تا ٩٩ باشد.

Stage 2: سیستول بزرگتر مساوی 160 و دیاستول بزرگتر یا مساوی 100

uncontrolled : فشار سیستول بزرگتر یا مساوی 180 یا فشار دیاستول بزرگتر یا مساوی 110 باشد .

Pre hypertension : زمانی که فشار سیستول بین 120 تا 139  یا دیاستول بین 80 تا89 باشد)بین نرمال و stage 1)

پزشک برای این شخص دارو تجویز نمی کند و مشکل خاصی هم برای شخص پیش نمی اید، فقط لایف استایلش را تغییر می دهد.

اشخاصی که وارد stage 1 یا 2شده اند قطعا دارو مصرف  می کنند و مشکل دارند.

فشار خون از دید مدیکال:

primary : نوع ایدیوپاتیک فشار خون می باشد که بین 90 تا 95 درصد موارد را شامل میشود . یعنی شخص به صورت خود به خود و بدون هیچ دلیل خاصی فشار خون دارد .

secondary : هنگامی که فشار خون به دنبال یک بیماری سیستمیک به وجود می اید . مثلا به دنبال مشکلات کلیوی و یا غددی یا مصرف داروهای خاص یا سبک زندگی خاص مثل چاقی بیش از حد ، مصرف الکل ، مصرف نمک و یا افراد کم تحرک .

اهمیت فشار خون بالا به خاطر عوارضی است که ایجاد می کند.

عوارض جانبی فشار خون:

می تواند هر ارگان دارای رگی را تحت تاثیر قرار دهد:  مثل مغز ، قلب ، چشم)عروق شبکیه( و… باعث faliur آن ارگان،

سکته قلبی ( MI) ، فراموشی(dymensia) ،گیجی ، انسفالوپاتی و یا نهایتا باعث کوری شود.

علایم اوليه فشار خون:

اگر در این مرحله تشخیص داده شود خیلی بهتر از زمانی است که به فشار خون پیشرفته مبتلا شده باشیم ، با یک اندازه گیری معمولی فشار خون قابل تشخیص است .

مثال: اسکلروز شدن عروق چشمی که توسط پزشک قابل تشخیص است.

سردرد ، گیجی ، وزوز گوش نیز جز علائم اولیه است.

علایم پيشرفته فشار خون:

پاره شدن عروق چشمی ، خارج شدن اگزودا از چشم ،مشاهده خون یا پروتین در ادرار، مشاهده هایپرتروفی بطن در اکوکاردیو گرافی، نارسایی قلبی، انسفالو پاتی ، فراموشی و … اگر فشار خون درمان نشود منجر به مرگ می شود.

چه عوارضی باعث مرگ به دنبال فشار خون میشود ؟}به ترتیب شیوع{

مشکلات قلبی 55       مشکلات مغزی 33       مشکلات کلیوی 15

انواع دستگاه فشار خون:

دیجیتال که ساده ترین نوع است ولی دقیق نیست.

جیوه ای و انرویید  Aneroid (عقربه دار که در بخش هم با آن

آشنا می شویم( که مشابه هم هستند .

با یک بار فشار خون گرفتن اظهار نظر نمی کنیم ، در واقع اگر فشار خون مریض بالا بود فوری نمی گوییم برو پیش دکتر قلب! بلکه شاید به دنبال استرسی یا تحرک سریع این مشکل پیش آمده باشد!

برای اظهار نظر کردن مبنی بر فشار خون در دو جلسه متوالی و در هر جلسه دو بار با فاصله 10 دقیقه فشار خون را چک می کنیم و اگر در این 4 مرتبه فشار بالا بود آن وقت می گوییم شخص بیماری فشار خون دارد.

داروهای :beta blocker

یکی از داروهایی که افراد دارای پرفشاری خون مصرف می کنند؛ بتا بلاکرها هستند.

گیرنده های بتا، هم بر روی قلب و هم بر روی عروق قرار دارند.

داروهای بتابلاکر به ۲دسته تقسيم می شوند:

(propanolol):Non selective B blocker این داروها ، همه گیرنده های بتا بر روی قلب و عروق را بلاک می کنند. آنتاگونیست گیرنده های بتا بر روی قلب موجب کاهش rate ضربان قلب شده و فشار خون را کاهش می دهد اما با اثر بر روی رگ، عروق را تنگ کرده و فشار را بالا می برد.  در نتیجه این نوع داروها دارای عملکرد دوگانه ای هستند؛ از یک طرف روی قلب تاثیر می گذارند و فشار را کاهش می دهند واز طرف دیگربا تاثیر بر عروق و تنگ کردن آن ها، فشار را افزایش می دهند؛ در نتیجه این داروها، زیاد به عنوان داروی ضد فشار محسوب نمی شوند.

(atenolol):Cardioselective B blocker این داروها، فقط گیرنده بتا بر روی قلب را بلاک می کنند و به عنوان آنتاگونیست گیرنده بتا، تپش و rate قلب را کاهش داده وضد فشارهستند در نتیجه فشارخون را پایین می آورند و از آنجایی که تنها روی قلب اثرگذارهستند، به عنوان داروهای ضد فشار، موفق عمل می کنند.

تذکر: دوز اپی نفرین تزریقی در افرادی که non selective B blocker مصرف می کنند، باید محدود شود و حداکثر به دو  کارپول بی حسی حاوی اپی نفرین  )حاوی 36 هزارم میلی گرم اپی نفرین) برسد. این 2 کارپول نیز باید با احتیاط وهمراه با aspiration تزریق شود تا اپی نفرین مستقیما وارد جریان خون نشود؛ زیرا ممکن است اپی نفرین مانع اثر ضد فشاری داروهای non selective شود در نتیجه فشار خون درفرد افزایش یافته و سبب بروز tachycardia شود.

سوال: چرا در این افراد)مصرف کنندگان داروهای    non selective ( از بی حسی بدون اپی نفرین )سیتانس( استفاده نمی شود؟

زیرا گاهی مجبور به استفاده از بی حسی همراه با اپی نفرین هستیم. مثلا:

• دربرخی کارهای دندان پزشکی نیاز به بی حسی فوری داریم.
• برخی افراد به بی حسی بدون اپی نفرین پاسخ نمی دهند.
• دربعضی کارهای ترمیمی دراثر برخورد فرز با پاپی، لثه دچار خون ریزی می شود؛ در این شرایط تزریق بی حسی حاوی اپی نفرین در پاپی لثه باعث می شود، رگ تنگ شده وخون ریزی کاهش یابد.
• درکار اندو در صورت خونریزی زیاد پالپ، تزریق intra pulpal انجام می شود. این کار موجب می شود عروق تنگ شده و دید بهتری داشته باشیم.

پس اگر مجبور به استفاده از بی حسی همراه با اپی نفرین شدیم تا 2کارپول می توان تزریق کرد.

عوارض دهانی داروهای non selective B blocker یا همان propanolol:

• Taste change: (تلخی وشوری دهان( افرادی که مدت طولانی این داروها را مصرف می کنند دچار Taste changeمی شوند.

Lichenoid reaction: انواع مختلفی دارد و یک نوع آن،دراثر حساسیت دارویی ایجاد می شود. non selective B blockerها جز آن دسته داروهایی هستند که ریسک Lichenoid reaction دارند .این واکنش شامل یک سری خطوط سفید رنگ شبکه ای است که در اثر مصرف بعضی داروها در برخی افراد به وجود می اید.

:Lifestyle modification

• فرد رژیم میوه و سبزیجات بگیرد و مصرف چربی و کلسترول

را کمتر کند.

• مصرف روزانه سدیم کمتر از 4 گرم باشد.
• حداقل 30 دقیقه پیاده روی داشته باشد.
• در صورتی که فرد الکل مصرف می کند، میزان مصرف آن محدود شود.

بعضی داروهای ضدفشار، به دلیل دارا بودن یکسری عوارض دهانی و dental management  خاصی ، دارای اهمیت هستند.

دندانپزشکان با استفاده از جدول هایی تعیین می کنند که هر دارو، جز کدام دسته از داروهای ضدفشار قرار می گیرد و چه عوارض دهانی dental management خاصی دارند. پس دانستن عوارض دهانی و dental management  هر دسته مهم است.

Dental magagement:

به عنوان دندانپزشک حتما قبل از کار باید فشار خون بیمار را گرفت به خصوص در افرادی که از لحاظ مشکلات سیستمیک مستعد به فشار خون می باشند.همچنین باید به این نکته توجه کرد که در اثر فشار خون می تواند درگیری های کلیوی و ریوی به وجود آید و توجه به organ disease  ضروری است.

کار دندانپزشکی به علت استرس زا بودن می تواند فشار خون بیمار را بالا ببرد. به طور مثال پیش از انجام کار فشار خون فرد نرمال می باشد اما اگر در حین انجام کار یکسری ملاحظات انجام نشود ممکن است فرد به هر دلیلی دچار استرس شود و فشار خون او به طور ناگهانی بالا برود.

همچنین باید به تداخلات دارویی و عوارض دهانی داروهایی که فرد مصرف می کند توجه کرد. اگر فشار خون بیمار زیر 110 / 180 باشد کار دندانپزشکی را می توان به طور معمول و با رعایت یکسری ملاحظات انجام داد؛ اما اگر فشار خون بیمار بالا و بزرگ تر مساوی 110 / 180 بود باید کار دندانپزشکی را تا حد امکان به تأخیر انداخت مگر این که اورژانسی باشد و فرد درد و خونریزی و یا عفونت داشته باشد که در این حالت می توان کار دندانپزشکی را با رعایت ملاحظات در محیط بیمارستانی برای فرد انجام داد .

ملاحظاتی که در بیماران مستعد فشار خون باید رعایت شود:

• ملاقات دندانپزشکی باید کوتاه مدت و حتی الامکان صبح باشد .
• برای کم کردن استرس فردی که دچار استرس است می توان قبل از کار یک داروی Sedative مانند تریازولام ( Triazolam ) به او داد و یا حتی می توان به بیمار توصیه کرد که شب قبل از ملاقات هم آن را مصرف کند تا استرس او کاهش یابد و یک روش دیگر برای کاهش استرس نیز Intraoperative use of NO/O2 می باشد.
• در افراد مستعد فشار خون باید به این مسئله توجه کرد که می توانند خونریزی بیش از حد معمول هنگام کار از خود بروز دهند .
• همچنین توجه به مسئله ی Orthostatic hypotension نیز در این افراد ضروری است.
• مسئله ی بی حسی در این گونه افراد بسیار حائز اهمیت است؛ اگر فردی دارای فشار خون زیر 180/110 باشد؛ مجاز نیستیم برای او بیشتر از 2 کارپول بیحسی حاوی اپی نفرین استفاده کنیم و همان مقدار هم نباید به صورت داخل وریدی باشد.
• Retraction cord حاوی اپی نفرین به هیچ عنوان نباید برای این افراد تجویز شود و جایگزین های آن Retraction cord های حاوی تتراهیدروزولین ) Tetrahydrozoline)، اکسی متازولین( Oxymetazoline) و یا فنیلافرین ) Phenylephrine) می باشند.
• اگر فشار خون شخص بیشتر از 180/110 باشد و نیاز به کار اورژانس دندانپزشکی داشته باشد؛ به هیچ عنوان برای او بی حسی حاوی اپی نفرین تجویز نمی کنیم مگر با مشورت با پزشک. هم چنین Retraction cord حاوی اپی نفرین نیز اصلا نباید لحاظ شود.

Drug interaction:

• اگر فردی بتا بلاکر Nonselective مصرف می کند می توانیم حداکثر 2 کارپول بی حسی حاوی اپی نفرین برای او تجویز کنیم.
• آنتی بیوتیک هایی مانند اریترومایسین و کلاریترومایسین ها به هیچ عنوان نباید با Calcium channel blocker ها مصرف شوند چرا که ریسک Hypotension را بالا می برند.
• مصرف طولانی مدت NSAID ها با داروهای ضد فشار خون مجاز نیست.

تظاهرات دهانی داروهای ضد فشار خون:

• Extensive bleeding after surgery
• Dry mouth
• Oral lesions (with allergic or toxic basis)
• Lichenoid reaction
• Neutropenia
• Delay healing
• Gingival bleeding
• Non allergic andioedema
• Burning mouth
• Gingival hyperplasia
• Taste change

اگر فشار خون خیلی بالا برود؛ یعنی فشار سیستولی < 200 وفشار دیاستولی < 120 باشد، اصطلاحا به آن Malignant HTN می گویند که می تواند موجب Facial palsy شود.

مینا احسان

مشاهده تمامی مطالب نویسنده